انتقام‌گیری‌های آنلاین

حتماً برای شما هم اتفاق افتاده است که گاهی در فضای مجازی باخبر‌هایی عجیب درباره یک شخص، گروه یا جریان مواجه شوید. خبر‌هایی که به‌صورت ناگهانی و کاملاً هدف‌گذاری شده در یک صفحه یا چندین صفحه به‌طور هم‌زمان منتشر می‌شوند و هدف آن‌ها تخریب فرد موردنظر در افکار عمومی است. اینجاست که بوی انتقام به مشام می‌رسد و البته این انتقام‌گیری، از نوع آنلاین و در بستر وب انجام می‌شود. حقیقت آن است که کاربران در فضای مجازی هم مانند فضای واقعی احساسات درونی خود را به شکل‌های مختلف بروز می‌دهند. این ابراز احساسات گاهی چیزی فراتر از شمایلِ ایموجی‌ها و استیکر‌هایی هست که برای شادی، خنده، ناراحتی، عصبانیت و... در گفتگو‌ها و چت‌های شخصی به کار می‌بریم. مجموعه رفتار افراد در فضای مجازی می‌توانند احساسات مختلف انسان از قبیل: فخرفروشی، حسادت، عشق، افسردگی، دل‌تنگی، تنفر، غرور، خشم و تنفر و انتقام‌جویی را برای دیگران به نمایش بگذارد. افراد ممکن است به دلایل مختلف شخصی، خانوادگی، سیاسی و ... به دنبال انتقام‌گیری در فضای مجازی باشند. انتشار عکس‌ها و اطلاعات خصوصی، شایعه‌سازی، نسبت دادن اتهامات دروغین و پرونده‌سازی برای افراد در فضای مجازی، نمونه اقداماتی است که افراد برای انتقام گرفتن از آن استفاده می‌کنند. به‌هرحال هرکسی در کارنامه زندگی‌اش خطا و اشتباهاتی دارد که بعد‌ها از آن پشیمان شده است. برخی افراد به دلیل کینه‌توزی‌های شخصی و جناحی، شبکه‌های اجتماعی را به محل رسواسازی خطا‌های پنهان افراد می‌کنند و با فضاسازی منفی از فرد موردنظر انتقام می‌گیرند. کاربران هوشمند در مواجهه با این پیام‌ها به احساسات و هدف منتشرکننده پیام توجه دارند، اما برخی کاربران نیز با غرق شدن در پیام منتشرشده هدف انتشاردهنده پیام را فراموش می‌کنند و شروع به قضاوت‌های شتاب‌زده و سطحی از محتوای پیام می‌کنند. زمانی که انتقام‌جویی، هدفی شخصی و خانوادگی داشته باشد، بیشترین آسیب متوجه حریم خصوصی فرد می‌شود. فردی که تا دیروز مورداحترام خویشاوندان، اطرافیان و جامعه بود به‌یک‌باره منفور این گروه‌ها می‌شود و ارزش و اعتبار خودش را از دست می‌دهد. شبکه‌های اجتماعی با بی‌رحمی این کار را می‌کنند و در بسیاری موارد دست‌یابی به هویت فرد انتقام‌گیرنده در این شبکه‌ها به‌آسانی مقدور نخواهد بود. در انتقام‌گیری‌های سیاسی اعتبار یک فرد یا گروه، قربانی شایعه‌سازی باهدف بدنام کردن او می‌شود. راست و دروغ باهم ترکیب می‌شود و انتقام‌گیرنده، کینه شخصی و گروهی خود را تحت شعار جذاب شفافیت پنهان می‌کند. گاهی انتقام‌جویان به‌جای آنکه اطلاعات موردنظر را در فضای مجازی افشا کنند با تهدید و ارعاب سعی در آزرده کردن فرد هدف و یا اخاذی از او می‌شوند. هرچند ممکن است بسیاری از دروغ‌های بزرگی که علیه افراد و گروه‌ها در فضای مجازی منتشر می‌شود پس از مدتی تکذیب شود، اما در فضای مجازی یک دروغ بزرگ و عجیب که ادعای افشاگری دارد، به‌مراتب بسیار بیشتر از تکذیبیه‌ها میان افراد دست‌به‌دست می‌شود و موردتوجه قرار می‌گیرد. در حقیقت وقتی انتقام‌جویی از طریق شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود، همه ما بدون آنکه خودمان آگاهی داشته باشیم، می‌توانیم زندگی افراد را نابود کنیم. در این مواقع لازم نیست با فرد موردنظر خصومتی داشته باشیم یا حتی او را درست بشناسیم؛ چراکه ما هنگام کار با شبکه‌های اجتماعی فقط به انتشار سریعِ اخبار جذاب و هیجانی توجه داریم. در این حالت ما بدون آنکه خودمان اطلاع داشته باشیم وارد بازی کینه‌توزانه یک شخص با هویت پنهان‌شده‌ایم و ناخودآگاه به انتقام‌جویی بی‌رحمانه او کمک می‌کنیم. متأسفانه حتی اگر این موضوع بعد‌ها تکذیب شود، در شبکه‌های اجتماعی، هیچ رابطۀ شخصی‌ای که عذرخواهی و بخشایش را از فرد قربانی ممکن کند وجود ندارد؛ بنابراین بهتر است قبل از آنکه با نگاهی سطحی و عامیانه وارد یک بازی کینه‌توزانه شویم پیام‌های منتشرشده در فضای مجازی را با هوشمندی بررسی کنیم. همه افراد باید بدانند که شبکه‌های اجتماعی مکان مناسبی برای تسویه‌حساب شخصی نیست و افرادی که فکر می‌کنند می‌توانند به‌راحتی دست به هتک حیثیت و بی‌آبرویی افراد بزنند، علاوه بر اینکه احتمال شناسایی شدنشان وجود دارد، ممکن است روزی خودشان هم طعمه اقدام انتقام‌جویانه فرد دیگری در فضای مجازی قرار گیرند. متأسفانه بازی انتقام‌جویانه با آبروی افراد یکی از مهم‌ترین خطراتی است که در حال حاضر فضای مجازی را ازنظر اخلاقی تهدید می‌کند.